สอนนอกกรอบ: ย ทธว ธ จ บใจศ ษย

Transcription

1 สอนนอกกรอบ: ย ทธว ธ จ บใจศ ษย

2 สอนนอกกรอบ: ย ทธว ธ จ บใจศ ษย พ มพ คร งท 1 ธ นวาคม 2556 จำนวน 3,000 เล ม ผ เข ยน ว จารณ พาน ช ร ปเล ม ว ฒนส นธ ส วร ตนานนท พ มพ ท บร ษ ท สหม ตรพร นต งแอนด พ บล สช ง จำก ด สำน กงานส งเสร มส งคมแห งการเร ยนร และค ณภาพเยาวชน (สสค.) 388 อาคารเอสพ (ต ก IBM) ช น 13 ถนนพหลโยธ น แขวงสามเสนใน พญาไท กร งเทพฯ โทรศ พท : โทรสาร: , อ เมล: info@qlf.or.th คำนำ หน งส อ สอนนอกกรอบ : ย ทธว ธ จ บใจศ ษย น มาจากการ รวบรวมบ นท กใน บล อก จำนวน ๑๕ บ นท ก ท ผมลงบ นท กในช วงว นท ๕ เมษายน ๒๕๕๔ ถ งว นท ๒๑ กรกฎาคม ๒๕๕๔ จากการต ความหน งส อ Teaching Outside the Box : How to Grab Your Students by Their Brains เข ยนโดย LauAnne Johnson เม ออ านหน งส อเล มน ผมก บอกต วเองว า คร เลาแอนน จอห นส น เป น คร เพ อศ ษย คนหน ง ถ อยคำในหน งส อเล มน สะท อนว ญญาณคร ออกมาอย างช ดแจ ง เป นคร ท ใคร ครวญคร นค ด หาว ธ การจ ดการเร ยนร เพ อให ศ ษย เร ยนร ประสบผลสำเร จอย ตลอด เวลา โดยเอาใจใส และเข าใจศ ษย เป นรายคน มองอ กม มหน ง เร องราวในหน งส อเล มน เน นหล กการและ เทคน คการเป นคร น กสร างแรงบ นดาลใจ เห นค ณค า และความ สามารถของตนเอง ให แก ศ ษย ซ งเป นการกระต นพล งหร อศ กยภาพ ท มน ษย ท กคนม อย แล วภายในตน ให ออกมาทำหน าท เป นพล งเพ อ การเร ยนร เอาชนะความยากลำบากได

3 ช ว ตคร เป นช ว ตท ต องทำงานหน กหากต งใจเป นคร ท ด แต จะไม หน กเก นไปหากร ว ธ ทำงานอย างม ระบบ คำแนะนำในหน งส อเล มน จะช วยให คร เพ อศ ษย ไทยได แนวทาง เอามาทดลองฝ กฝน หร อเร ยนร อย างต อเน อง เม อทำจนชำนาญ คร ท กคนสามารถบรรล สภาพ คร สอนด ได อย างแน นอน และจะย งง ายข น หากคร รวมต วก นเป น ช มชนเร ยนร คร เพ อศ ษย - ชร. คศ. (Professional Learning Community - PLC) เพ อแลกเปล ยนเร ยนร ว ธ ปฏ บ ต หน าท คร แห ง ศตวรรษท ๒๑ เพ อให ศ ษย เร ยนแบบลงม อทำ และบรรล ท กษะแห ง ศตวรรษท ๒๑ ส งท บอกช ดเจนในหน งส อเล มน ค อ ช ว ตคร เป นช ว ตท ด เป น ช ว ตท ได ร บผลตอบแทนเป นความส ขทางใจส งมาก จากความสำเร จ ในช ว ตร นแล วร นเล า ข อความในตอนท ๔ เร อง ถ อยคำท ก องอย ใน ห เด ก เป นต วอย าง และผมเช อว า คร ท ร กและเอาใจใส ศ ษย ท กคน จะม ประสบการณ น ด วยตนเอง ข อความท งหมดในหน งส อ สอนนอกกรอบ : ย ทธว ธ จ บใจศ ษย น เคยรวบรวมพ มพ ไปคร งหน งแล วในหน งส อ ว ถ สร างการเร ยนร เพ อศ ษย ในศตวรรษท ๒๑ ซ งเป นหน งส อยอดน ยมขายด มาจน ป จจ บ น และดาวน โหลดได ฟร ท sskru.ac.th/data/learn_c21.pdf เม อสำน กงานส งเสร มส งคมแห งการเร ยนร และค ณภาพเยาวชน (สสค.) ดำร จะจ ดพ มพ หน งส อ สอนนอกกรอบ : ย ทธว ธ จ บใจศ ษย เป นเล มแยกต างหาก ออกเผยแพร ให กว างขวางย งข นไปอ ก ผมก ม ความย นด และขออน โมทนา ในก ศลเจตนาน และขอแนะนำว า หล กการและว ธ การในหน งส อเล มน จะแจ มช ดย งข นเม อท านนำไป ทดลองปฏ บ ต และไตร ตรองเพ มเต ม ความร ความเข าใจจากผลของ การปฏ บ ต ผมเช อว าท านจะค นพบหล กการและว ธ การเพ มข นอ ก เป นอ นมาก และจะย งง ายข น หากท านทำเป น ชร. คศ. ต วอย างของ ชร. คศ. ไทย อ านได ท blog/krumaimai ว จารณ พาน ช พฤศจ กายน ๒๕๕๖

4 สารบ ญ เตร ยมทำการบ านเพ อการเป นคร ๙ ให ได ความไว วางใจจากศ ษย ๑๕ สอนศ ษย ก บสอนหล กส ตรแตกต างก น ๒๗ ถ อยคำท ก องอย ในห เด ก ๓๓ เตร ยมต ว เตร ยมต ว และเตร ยมต ว ๓๙ คร เพ อศ ษย จ ดเอกสาร และเตร ยมตนเอง ๕๑ ทำส ปดาห แรกให เป นส ปดาห แห งความประท บใจ ๖๕ เตร ยมพร อมร บ การทดสอบคร ๗๓ และสร างความพ งใจในการเร ยนของศ ษย ว น ยไม ใช ส งน าร งเก ยจ ๘๑ สร างน ส ยร กเร ยน (๑) ๘๙ การอ าน ๑๐๗ ศ ราณ ตอบป ญหาคร และน กเร ยน ๑๑๓ ประหย ดเวลาและพล งงาน ๑๑๙ ย ส บป จากน ไป (จบ) ๑๓๓

5 เตร ยมทำการบ าน เพ อการเป นคร จ บความจาก Teaching Outside the Box : How to Grab Your Students เตร ยมทำการบ านเพ อการเป นคร by Their Brains เข ยนโดย LouAnne Johnson

6 ผ เข ยนต งคำถามว าทำไมจ งม คร ถอดใจในช วงป แรกของช ว ต การเป นคร และตอบว า เป นเพราะภารก จของคร เป นเร องของ การส อสารความค ดท ซ บซ อนก บผ อ น และการศ กษา ความต งใจ ความฉลาด ความกระต อร อร น จะไม ช วยให ม ท กษะน โดยอ ตโนม ต ต องการการฝ กฝน เพราะว าตอนเร ยนคร อาจารย อย ข างเรา คอยช วยล นให เรา ประสบความสำเร จในการเร ยน แต ตอนทำหน าท คร น กเร ยนไม แคร ว า เราจะประสบความสำเร จหร อไม บางคนถ งก บแกล งให คร ล มเหลวด วยซ ำ เพราะว าตอนเป นน กศ กษา เพ อนชมความฉลาดของเรา ชมว า เราสอนเก ง เข ยนใบงานด แต ตอนเป นคร น กเร ยนอาจไม สนใจเร ยนเลย เพราะว าการสอนท ได ผลเป นเร องของ psychology (จ ตว ทยา) มากกว า pedagogy (การเร ยนการสอน) ด งท ผ เข ยนเคยได ร บ คำบอกจากศ ษย คนหน งว า คร สามารถกำหนดให น กเร ยนน งถ อ หน งส อห วยๆ ได ท งว น แต จะไม ม ว นบ งค บให น กเร ยนอ านหน งส อ น นได ค อการเร ยนน น บ งค บไม ได เป นความสม ครใจ ย นด ทำ ของน กเร ยนเอง คร ต องม ว ธ การใช จ ตว ทยา ให เก ดความอยากเร ยน ไม ใช บ งค บให เร ยน ผ เข ยน ค อ ผศ.เลาแอนน จอห นส น แนะนำว า คร ต องเตร ยมต ว ล วงหน า ๒-๓ ส ปดาห ก อนเป ดภาคเร ยน ม การเตร ยมห องเร ยน ซ งจะกล าวถ งโดยพ สดารในบ นท กต อๆ ไป เพ อให เห นว า คร เลาแอนน จอห นส น พ ถ พ ถ นรายละเอ ยดในการเป น คร เพ อศ ษย อย างย ง ท านบอกว า ในท ส ด ปร ชญาของการเป นคร ของท าน ค อ ทำ ให ศ ษย เช อว าความสำเร จเป นส งท เป นไปได ถ าน กเร ยนไม เช อว า ตนจะเร ยนได สำเร จ ไม ว าบทเร ยนจะง ายเพ ยงไร ไม ว าเด กจะฉลาด เพ ยงไร ก จะไม ประสบผลสำเร จในการเร ยน คร เพ อศ ษย จ งต องหาว ธ สร างความเช อม นในต วเด ก ต อความ สำเร จในการเร ยน ต องม ว ธ ลบล างความท อแท ส นหว งต อการเร ยนใน ต วเด ก สร างแรงบ นดาลใจ ความม งม น ในการเร ยน และช ว ตใน อนาคต น ค อส ดยอดหน าท ของคร เพ อศ ษย มองอ กม มหน ง คร ต องสร างความส มพ นธ ท ด ความไว เน อเช อใจ ความเข าใจซ งก นและก น ก บต วศ ษย โดยส งแรกๆ ท ต องทำค อ กำหนดบ คล กของตนเอง ในการสร างความส มพ นธ ก บเด ก และ ร กษาบ คล กน นให คงเส นคงวา เพ อไม ให เด กส บสน จะเป นคร ท ด เคร งคร ด ก ต องเป นอย างคงเส นคงวา จะเป นคร ตลก หร อม อารมณ ข น ก ต องเป นอย างคงเส นคงวา อย าม บ คล กแบบผ เข าผ ออก เด กจะ ส บสน และพาลไม เช อถ อคร และต องเล อกบ คล กความเป นคร ท ตรง 10 สอนนอกกรอบ : ย ทธว ธ จ บใจศ ษย เตร ยมทำการบ านเพ อการเป นคร 11

7 ก บบ คล กตามธรรมชาต ของตนเอง ไม เป นบ คล กท แสร งทำ ซ งเด กจะ จ บได บ คล กส วนหน งเก ดจากการแต งกาย คร ต องแต งกายด เร ยบร อย แต งต วพอด ไม มากไม น อยเก นไป และแต งให ถ กกาล- เทศะ เพ อสร างบรรยากาศในห องเร ยน เช นแต งส ทในว นสอบ แต งช ด พละในว นก ฬาน กเร ยน คร ต องสร างความเช อม นในความร ส กของศ ษย ว าเป นคร คนน เป นคร เพ อศ ษย ไม ใช คร เพ อก ซ งไม ใช สร างด วยวาจา แต สร างด วย การกระทำ แล วเด กจะไว ใจ และร วมม อในการดำเน นก จกรรมใน ช นเร ยน เร องสำค ญย งต งแต ว นแรก และตลอดไป ค อ ทำให ว น ยม ความหมายเช งบวก (positive discipline) เป นว น ยเพ อน กเร ยน ไม ใช ว น ยเพ อคร ให น กเร ยนร วมก นกำหนดว าเพ อให การเร ยนร ของ ช นเร ยนดำเน นไปได อย างด ควรม ข อกำหนดหร อข อห ามอะไรบ าง เป นข อตกลงร วมก น ไม ใช ข อกำหนดของคร แต คร ก ต องกำหนดกต กาของคร ด วย ซ งต องพ จารณาตาม ช วงช นของเด ก เด กเล กก บเด กว ยร น ต างก นมาก คร ต องปฏ บ ต ต อ เด กอย างเคารพร บฟ งความค ดเห นของเด ก ตามพ ฒนาการของเด ก เช นต องม ข อตกลงว า เม อคร ถาม เด กท ต องการตอบต องยกม อก อน ให คร ช ต ว จ งจะตอบได ไม ใช ตะโกนตอบท นท หร อจะให เด กตะโกน ตอบท นท พร อมก นก คนก ได เป นต น เร องข อตกลงพฤต กรรม ในช นเร ยนม รายละเอ ยดมาก และม หล กการทางจ ตว ทยาและ ประสบการณ ประกอบ น าอ านมาก และผมค ดว าอาจแตกต างก น ระหว างช นเร ยนอเมร ก นก บช นเร ยนไทย และน าจะเป นโจทย ว จ ยได คร เพ อศ ษย ต องแยกต วเด กออกจากพฤต กรรมของเด กคนน น เม อเด กแสดงพฤต กรรมท ไม ถ กต อง คร ต องแสดงว า โกรธ หร อ ร งเก ยจ พฤต กรรมท ไม ถ กต องน น ไม โกรธต วเด ก แสดงความ เมตตาท จะช วยเหล อเด ก ให หล ดพ นจากการแสดงพฤต กรรมท น า ร งเก ยจน น เพ อพ ฒนาตนเอง คร ต องทำให ศ ษย เข าใจว า การทำผ ดไม ใช เร องถาวร เป นเร อง ท แก ไขปร บปร งตนเองได เพ อตนเอง และคร จะช วยเหล อ หล กการอ กอย างหน งของคร ค อ ควบค มช นเร ยน ไม ใช ควบค ม น กเร ยน และควบค มช นเร ยนให ม ระเบ ยบ ม บรรยากาศน าเร ยน เพ อ ประโยชน ของเด ก ไม ใช เพ อประโยชน ของคร การจ ดระเบ ยบหร อ จ ดการช นเร ยนน คร เลาแอนน ม รายละเอ ยดมาก ต งแต ส ห อง กล น ระบบเส ยง แสงสว าง การจ ดแถวโต ะน กเร ยน ตำแหน งโต ะทำงาน และต เก บของของคร และตำแหน งท คร ย นสอน ต องกำหนดไว ล วงหน า เพ อให คร อย ในฐานะท จะจ ดการช นเร ยนได อย างม ประส ทธ ผลส งส ด 12 สอนนอกกรอบ : ย ทธว ธ จ บใจศ ษย เตร ยมทำการบ านเพ อการเป นคร 13

8 หล กการสำค ญอ กอย างหน งท คร เพ อศ ษย ต องย ดถ อ ค อ สอน เด ก มากกว าสอนว ชา และ ในการสอนว ชาน น พ งตระหน กว า ม เป าหมายเพ อค ณค า หร อการใช ในการดำรงช ว ตของศ ษย เช น คร ท สอนว ชาภาษา พ งตระหน กว าม เป าหมายท แท จร งค อเพ อให ศ ษย เร ยนร เร องการส อสาร (communication) ไม ใช แค เร ยนร ภาษา การเตร ยมต วท ยากอย างหน งค อ เตร ยมลบล างอคต ในต วคร เอง เช น อคต ต อศ ษย ท ไม ใช ผ วขาว อคต ต อเด กท ป ญญาท บ อคต ต อเด กซนหร อด อ เร องน คร เลาแอนน เข ยนอย างละเอ ยดพ สดาร และผมเห นว าสถานการณ แตกต างก นก บส งคมไทย แต ประเด นน ก น าจะเป นโจทย ว จ ยได เช นเด ยวก น ห วใจของบรรยากาศ และกต กา ในช นเร ยนค อ ความเคารพ ซ งก นและก น ระหว าง เพ อนน กเร ยนด วยก น และระหว างน กเร ยน ก บคร พฤต กรรมท เป นการละเม ดต อผ อ น เช นร งแกเพ อน ด า หร อ กล าวคำหยาบใส เพ อน รบกวนสมาธ ของช นเร ยน หร อของเพ อน เหล าน ถ อว าเป นความผ ด ท านผ อ านพ งตระหน กว าหน งส อเล มน เข ยนตามบร บทอเมร ก น เม อนำมาใช ในบร บทไทย ต องปร บให สอดคล องก บว ฒนธรรมไทย ว จารณ พาน ช ๑๓ ม.ค. ๕๔ (ท มา 14 สอนนอกกรอบ : ย ทธว ธ จ บใจศ ษย ให ได ความไว วางใจ จากศ ษย จ บความจาก Teaching Outside the Box : How to Grab Your Students by Their Brains เข ยนโดย LouAnne Johnson

9 คร ต องเร ยนร เสาะหา ทดลอง ว ธ สร างแรงบ นดาลใจให เด ก อยากเร ยน ร ส กสน ก และม ความส ขในช นเร ยน และในก จกรรม การเร ยนว ธ หน งค อบอกเด กว า เม อเร มต นเทอมท กคนได A คนท ต องการ A เม อส นเทอม ต องทำงานเพ อพ ส จน ตนเอง ว าค ควรก บ เกรด A และคร จะคอยช วยเหล อ แนะนำ คร ต องม ว ธ สร างความเช อม นในศ ษย ว าสามารถบรรล ความ สำเร จท ม งหว งได หากม อ ทธ บาท ๔ โดยท บางคนอาจต องม ความ เพ ยรส งกว า แต ไม ว าจะสำเร จได ง ายหร อยาก คร จะอย เค ยงข างเสมอ สร างแรงบ นดาลใจด วยศร ทธาในตนเอง ศร ทธาในอ ทธ บาท ๔ ผ าน การฝ กฝนเค ยวกรำ ในท ส ดศ ษย จะได ร บผล ๒ ต อ ค อได ร บความ สำเร จในผลการศ กษา และได ร บท กษะในการฝ กฝนเค ยวกรำ ตนเองเพ อการเร ยนร ไปตลอดช ว ต เล อกบ คล กการเป นคร ของตนและดำรงไว ให คงเส นคงวาตลอด ป การศ กษาน น เพ อ ไม ให น กเร ยนส บสน อาจเป นคร ต วตลก คร ด คร ใจด ได ท งส น แต ต องเป นธรรมชาต ของต วเราเอง ไม ใช แกล งเป น หร อเสแสร ง เพราะเด กจะจ บได และไม เช อถ อคร อ กต อไป การกำหนดบ คล กของตนไว ให ช ดเจน ม ประโยชน ในการใช บ คล กน นให เก ดประโยชน ต อ การสร างความส มพ นธ ท ใกล ช ด ไว เน อ เช อใจก นก บเด ก และช วยให ศ ษย ประสบความสำเร จ ในการเร ยนได ง ายข น พ งตระหน กว า เด กน กเร ยนจะส งเกตต วคร และส งท คร ทำ อย างละเอ ยด ตลอดว น หลายๆ ว น ด งน นคร ต องแต งต วด บ คล กด เอาใจใส ต วเอง เพ อเสร มบ คล กของตน ผ เข ยนยกต วอย าง ความต งใจดำรงบ คล กความเป นคร ของ ตนเองด งน เข มงวดแต ย ดหย น เน นใช อารมณ ข นมากกว าด ว า ไม ยอมร บความก าวร าว หร อพฤต กรรมไม เคารพผ อ น ร กว ชาของตน และย นด ต อรองพบก นคร งทางก บน กเร ยน คร ต องเร ยนร และปร บปร งบ คล กของความเป นคร ของตน ตลอดเวลา โดยเฉพาะอย างย ง ในช วงป แรกๆ โดยต องเข าใจว า น กเร ยนต องการผ ใหญ สำหร บเป นผ ช แนะ เป นท พ งทางใจ เป นผ นำ และบางคร งคร ก ต องข ดใจน กเร ยน หร อทำในส งท เด กไม ชอบ เพ อ ประโยชน ของ น กเร ยนเอง ผศ.เลาแอนน จอห นส น เข ยนเล าว ว ฒนาการกำหนดบ คล ก ความเป นคร ของตน ไว อย างละเอ ยด ท งส วนท ต องแก ไข และภาพ ท เป นอย ในป จจ บ น ค อ ความม อารมณ ข น การร จ กน กเร ยนเป นการ ส วนต วเป นรายคน และการระม ดระว งไม ทำให น กเร ยนเส ยหน า ข อค นพบสำค ญจากประสบการณ ส วนต วของ ผศ.เลาแอนน ค อเคร องแต งกายของคร เป นเคร องบอกบ คล ก อารมณ และส อสาร บรรยากาศความส มพ นธ ระหว างคร ก บน กเร ยน เม อคร แต งส ท 16 สอนนอกกรอบ : ย ทธว ธ จ บใจศ ษย เตร ยมทำการบ านเพ อการเป นคร 17

10 น กเร ยนจะร ส กบรรยากาศท เป นทางการและทำต วตามน น หากคร แต งต วตาม สบาย สวมเส อย ด เด กๆ จะร ส กว าเป นว นผ อนคลาย หร อจะม ก จกรรมสน กสนาน ข อแนะนำค อ จงแต งกายให ตรงตาม บรรยากาศท ต องการส อก บน กเร ยน หร อใช การแต งกายของคร ส อ ก บน กเร ยนว าในว นน นต องการให ห องเร ยนม บรรยากาศอย างไร อารมณ ความร ส กก บความเป นคร อารมณ ความร ส กกำหนดพฤต กรรม ส หน าท าทาง เด กม ผ สสะท ละเอ ยดและอ อนไหว จะร ส กพฤต กรรมท คร แสดงออกผ าน จ ตไร สำน กได และกลายเป นว าคร เป นผ กำหนดพฤต กรรม ของเด ก โดยตนไม ร ต ว เช น พฤต กรรมก าวร าว ส ญเส ยความ นใจในตนเอง (self esteem) เกล ยดโรงเร ยน ต อต านส งคม หร อในทางตรงก นข าม อาจสร างคนท อ อนไหวเห นอกเห นใจคนอ น เป นการสร างการเร ยนร แก ศ ษย ท สำค ญย งต อช ว ต ท ไม ใช เร องการเร ยนว ชา คร ต องฝ ก ต องเร ยนร การควบค มอคต ของตนเอง ท อาจ ทำร ายเด กโดยไม ร ต ว หร อในทางตรงก นข าม อาจสร างคนจ ตใจด โดยไม ร ต วเช นเด ยวก น ท กคน รวมท งคร ต องการให ผ อ นเคารพตน แต ไม สามารถ บ งค บความร ส กของผ อ นได รวมท งความร ส กของศ ษย และ บางคร ง คร อาจเผช ญสภาพท ม ศ ษย ท ต อต าน ไม เคารพคร ค อนห อง ส งท คร สามารถทำได ค อ ดำรงความเคารพตนเองและเคารพน กเร ยน ไม หาทาง บ งค บให น กเร ยนเคารพตน เพราะจะย งเป นการย วย ให สถานการณ เลวร ายย งข น เพราะจะเป น การทะเลาะก นระหว างคร ก บ ศ ษย 18 สอนนอกกรอบ : ย ทธว ธ จ บใจศ ษย เตร ยมทำการบ านเพ อการเป นคร 19

11 วาจาท าทางท คร ใช ในการเร ยกร องให น กเร ยนเคารพคร ม ก เป นการด ด าว ากล าว ซ งเป นการด ถ กน กเร ยน ว าน กเร ยนทำผ ด หร อ ม พฤต กรรมไม เหมาะสมต อคร จะย งทำให ความร ส กต อต านคร หร อ เกล ยดคร ย งเลวร าย หากน กเร ยนแสดงความต องการปฏ บ ต ไปในทางท ทำลาย ตนเอง อย าห ามปราม ให ชวนค ย และต งคำถาม ว าทำไมจ งต ดส นใจ เล อกทำ หร อแสดงพฤต กรรมเช นน น ให ถามและถาม และร บฟ ง คำตอบ เพ อให น กเร ยนค ดเอง ให ร จ กต งคำถามแก ต วเองเก ยวก บ พฤต กรรมของตน และได ค ด หร อได สต และถ าน กเร ยนขอ คำแนะนำ จงให คำแนะนำตามท คร ค ด ค อแทนท จะ ย ดเย ยดการ ส งสอน ต องเปล ยนเป นต งคำถาม เพ อให น กเร ยนต งสต แล วให น กเร ยนเป นฝ ายขอคำแนะนำเอง คร ไม ม ทางช วยด งน กเร ยนออกมาจากอบายม ข หร อหนทาง แห งความช วร ายหร อความ เส อม น กเร ยนต องเร ยนร ท จะนำเอา ต วเองออกมาจากทางเส อมน นด วยตนเอง คร ช วยได โดยช กจ งทาง อ อมให ศ ษย ฉ กค ด มองเห นทางเล อกท ด กว าด วยตนเอง สามารถ ว เคราะห ทาง เล อกในช ว ต และในท ส ดสามารถหล ดออกมาจาก อบายม ขได ผมค ดว า น ค อผลงานท ย งใหญ ของคร เพ อศ ษย ท หากม ความ ชำนาญส งในท กษะน จะช วยเปล ยนช ว ตให แก ศ ษย ว ยร นคนแล วคนเล า ได บ ญก ศลย ง คร ท ทำหน าท เช นน แหละ ท น กเร ยนจะจดจำไปตลอดช ว ต ลองค ดถ งคร ของตนเองก ได เราจะจำเร องราวด านการสอนไม ได แต จะจำเร องราวท เราประท บใจ จากการท คร ช วยต งคำถาม หร อให คำแนะนำ ให เรารอดพ นจากการเด นทางผ ดในช ว ต หร อคร ท มอบ ความไว วางใจ มอบหมายหน าท ให เราทำ โดยต งความหว งต อต วเรา ว าจะสามารถทำงานยากน นได อย างร บผ ดชอบ และแสดงความ ช นชมเม อเราทำหน าท น นก าวหน าไปเป นระยะๆ การใช คะแนนเป นเคร องม อสร างแรงจ งใจ คร ต องม ว ธ ใช คะแนนเป นเคร องสร างแรงจ งใจในการเร ยน ไม ใช ปล อยให คะแนน เป นส งบ นทอนกำล งใจในการเร ยน คร ใช คะแนนเป นเคร องม อได ๔ แบบ (๑) ใช เป นแรงจ งใจ (๒) ใช เป นเคร องบ นท กความก าวหน า (๓) ใช ประเม นการสอนของ ตนเอง (๔) ใช ลงโทษน กเร ยนท ไม เอาใจใส การเร ยน คร เลาแอนน ใช เฉพาะ ๓ ข อแรก และจะไม ใช ข อ ๔ เป นอ นขาด เพราะจะย งทำให 20 สอนนอกกรอบ : ย ทธว ธ จ บใจศ ษย เตร ยมทำการบ านเพ อการเป นคร 21

12 เด กย งเบ อการเร ยน และย งแสดงพฤต กรรมผ ดๆ มากย งข น คร - เลาแอนน เช อว าการใช คะแนน เป นเคร องม อด านลบตามข อ ๔ เป น ป ญหาหล กของการศ กษา ท ผล กให เด กจำนวนหน งม ท ศนคต ด านลบ ต อการเร ยน แบบฝ งใจ และจะออกจากการเร ยนกลางค นในท ส ด ย ดหล กอะไรในการให คะแนน เป นเร องละเอ ยดอ อนมาก และ คร ต องกำหนดไว เพ อความม มาตรฐานและจร ยธรรมของคร เอง ไม ว าทางโรงเร ยน เขตการศ กษา หร อกระทรวงศ กษาฯ จะม นโยบาย เร องน อย างไรก ตาม จะม ช องทางให คร ต องใช ว จารณญาณเสมอ คร จ งต องกำหนดหล กการของตนไว เพ อ ดำรงมาตรฐานท ส ง ม ความย ดหย น ย ต ธรรม คร ต องแจ งความก าวหน าของการเร ยนของศ ษย แต ละคนเป น ระยะๆ เพ อไม ให เด กและ ผ ปกครองตกใจ ซ งอาจนำไปส การร องเร ยน หล กการท พ งกำหนดให ช ดเจน ได แก จะให คะแนนเต มต อคำตอบท ถ ก และศ นย เม อคำตอบผ ด หร อจะให คะแนนแก ว ธ ค ดท เหมาะสม หร อความเข าใจ หล กการท ถ กต องด วย หร อจะให คะแนนความหม นเพ ยร ด วย แม คำตอบจะผ ด ในกรณ ท เด กต งใจเร ยน ขย น แต ข ก งวลตอนสอบ จ งตอบ ข อสอบได ไม ด จะให เกรดอย างไร ให ตามคะแนน ท งๆ ท ร ว าคะแนนน นไม สะท อนความสามารถท แท จร งของเด ก หร อ จะลดน ำหน กของผลสอบลงไป หร อจ ดสอบใหม ตอนหล ง เล กเร ยน จะดำเน นการอย างไร ต อเด กท เร ยนอ อน เด กฉลาด เร ยนร เร ว สามารถสอบได A โดยไม ต องเร ยน ในช นเร ยนหลบไป อ านหน งส อการ ต น และไม ส งการบ าน จะให เกรด A หร อไม เกรดท ให สะท อนเพ ยงความร หร อ รวมท งความขย นหม นเพ ยรและความเอาใจใส ต อการเร ยน ด วยหร อไม จะเพ มคะแนนความขย นหม นเพ ยรไหม จะให คะแนนต อการบ านท กช น หร อจะเล อกให เฉพาะช นท น กเร ยนคนน น ต งใจทำมากเพ อเร ยนท กษะใหม ท สำค ญ ท งๆ ท การบ านช นอ นๆ น กเร ยนทำผ ดเป นจำนวนมาก จะเล อกว ธ ใดระหว างว ธ ให คะแนน ๒ ข ว ข วหน งเร มจาก ๐ คะแนน ให น กเร ยนเก บคะแนนจากการสอบและทำ การบ านท ยากข นๆ คนท ทำโจทย ยากๆ ได จะได เกรด A อ กข วหน ง ให น กเร ยนท กคนได เกรด A สำรองไว ล วงหน า แล วคร ช วยให ศ ษย ทำงานหน กเพ อร กษาเกรด A ไว ให ได 22 สอนนอกกรอบ : ย ทธว ธ จ บใจศ ษย เตร ยมทำการบ านเพ อการเป นคร 23

13 จร งๆ แล ว เกรดไม สำค ญเท าก บส งท น กเร ยน และคร ได เร ยนร และส งท คร ไม ควรทำ ค อ พยายามให การบ านแก น กเร ยนอย างหน ก หร อข มขว ญเด ก ว าตนเป นคร ท ห น ยากมากท จะม น กเร ยนได เกรด A หร อแสดงท าท ว าคร ใจด จะให A ท กคนโดยไม ม เง อนไข ผมประท บใจความละเอ ยดอ อนของคร เลาแอนน ในการให คะแนนว ชาท ค อนข างเป นนามธรรม (abstract) โดยคำน งว า เด ก แต ละคนม ระด บพ ฒนาการจากการค ดได แค ระด บร ปธรรม ส ความ สามารถค ดเป นนามธรรมไม พร อมก น แม อาย จะเท าๆ ก น จะม เด ก บางคนท เคยเร ยนด จะเร ยนว ชาเหล าน ได ยากมาก ก อความท อถอย ให เด ก การให คะแนนข อสอบว ชากล มน (เช น จร ยธรรม เศรษฐศาสตร พ ชคณ ต) แก เด กท ระด บพ ฒนาการการค ดแบบ abstract ย งไม ค อยด เช นน ต องหย อนความเคร งคร ด ไม เร ยกร องให เด กยกต วอย างเอง เพ ยงแค อธ บายหล กการและยกต วอย างตามท คร สอนได ก ควรได คะแนนด ต อไปเม อพ ฒนาการด าน abstract thinking ของเด กคน น นมาถ ง เขาจะเข าใจได ล กเอง คร ต องละเอ ยดอ อนไม เร ยกร อง ความเข าใจท ล กในเร อง abstract จากน กเร ยนท สมองย งพ ฒนา ไม ถ ง จนทำให เด กท อถอยขาดความม นใจตนเอง ให น กเร ยนให คะแนนตนเอง เม อจบภาคการศ กษา และคร ม เกรดของน กเร ยนท กคนแล ว (แต ย งไม ได ส งไปย งฝ ายว ชาการ) คร เลาแอนน ม ว ธ ตรวจสอบว า น กเร ยนสมควรได ร บเกรดน นๆ หร อไม รวมท งเป นว ธ ให น กเร ยน ประเม นผลการสอนของคร ทางอ อมด วย โดยให น กเร ยนแต ละคน เข ยนเร ยงความสะท อนภาพหร อความประท บใจ (ท งทางบวกและ ทางลบ) การเร ยนว ชาน นอย างไร รวมท งบอกว าตนค ดว าตนควรได เกรดอะไร เพราะเหต ใด ซ งจะช วยให คร ได เข าใจม มมองของเด กต อ เกรด ซ งเป นม มมองท ต างจากม มมองของคร ในประสบการณ ของคร เลาแอนน น กเร ยนชอบท ได เข ยน เร ยงความช นน บ อยคร งน กเร ยนให เกรดตนเองต ำกว าท คร ให และม บางคร งท เม อคร อ านเร ยงความแล ว ไปขย บเกรดของเด กคนน นข น แต ไม ม เลยท น กเร ยนโดนลดเกรด คร เลาแอนน ม ว ธ ให น กเร ยนเข ยนเร ยงความแบบไม ธรรมดา เร มด วยการอ านน ทานเร อง True Story of the 3 Little Pigs by A. Wolf (เพ อสร างความเข าใจว า อคต เข าข างตนเองเป นของธรรมดา) แล วจ งบอกให น กเร ยนสมมต ตนเองเป นคร เลาแอนน เข ยนจดหมาย สะท อนภาพพฤต กรรมการเร ยน และผลการเร ยน ของน กเร ยน (ตนเอง) ในว ชาน น ตลอดเทอม และบอกว าให เกรดอะไร เพราะเหต ใด 24 สอนนอกกรอบ : ย ทธว ธ จ บใจศ ษย เตร ยมทำการบ านเพ อการเป นคร 25

14 โดยคร เลาแอนน จะบอกน กเร ยนให จ นตนาการว าตนเองเป นคร เลาแอนน มองน กเร ยนจากม มมองของคร ตามประสบการณ ของคร เลาแอนน ม น กเร ยนซนๆ ๒-๓ คน เข ยนเร ยงความแบบทะล ง ไร สาระ แต น กเร ยนเก อบท งหมดจะต งใจ เข ยนอย างจร งจ ง เข ยนอย างซ อส ตย และเจาะล กกว าท คร ค ด และ สะท อนให ความค ดด ๆ แก คร ให คร เอาไปปร บปร งตนเอง ให ได เกรด A บ าง ผมเก บความจากหน งส อเล มน อย างละเอ ยด เพราะประท บใจ ความละเอ ยดประณ ตในความเป นคร ของ คร เลาแอนน จร งๆ ว จารณ พาน ช ๑๕ ม.ค. ๕๔ สอนศ ษย ก บสอนหล กส ตร แตกต างก น (ท มา จ บความจาก Teaching Outside the Box : How to Grab Your Students by Their Brains เข ยนโดย LouAnne Johnson

15 การสอนศ ษย ก บการสอนตามหล กส ตรแตกต างก น ท จร งบ นท กน ผมถอดความมาจากห วข อในหน งส อว า Covering Curriculum is Not Teaching ซ งหมายความว าการตะล ยสอนให ครบตามหล กส ตรไม ใช ก จของคร ท ด หร อคร เพ อศ ษย การทำเช นน น เป นก จของ คร เพ อก ค อเพ ยงแค สอนให ครบตามท กำหนดใน หล กส ตร ไม ได พ จารณาหร อเน นท การเร ยนร ของศ ษย การสอนศ ษย เน นท การเร ยนร ของศ ษย ไม ใช เน นท การสอนของ คร ไม ใช เน นการสอนให ครบตามเอกสารหล กส ตร ความยากลำบาก ของน กเร ยนอย างหน งค อ เป น โรคสำล กการสอน เพราะโดน ย ดเย ยดเน อหาความร มากเก นไป โดยไม คำน งถ งระด บพ ฒนาการทาง สมองของเด ก ท แม อาย เท าก น เร ยนช นเด ยวก น แต พ ฒนาการทาง สมองบางด านต างก น หากคร ไม เอาใจใส ไม ส งเกตเด กท สมองย งพ ฒนา ไม ถ งข นท จะเข าใจสาระว ชาน น จะเบ อหร อเกล ยดการเร ยนว ชาน น และอาจทำให เกล ยดการเร ยนท งหมดไปอย างน าเส ยดาย ท จร งคร เป นบ คคลท น าเห นใจมาก เพราะว ชาท กำหนดไว ใน หล กส ตรม กจะแน นเก นไปเสมอ เพราะในส งคมสม ยใหม ว ชาความร เพ มข นอย างมากมายเก นกำล งท คร จะสอนหมด และน กเร ยนจะร บได หมด หากคร เน นท สาระ (content) ไม เน นท การค ดและความเข าใจ หล กการ คร เพ อศ ษย จ งต องต ความหล กส ตร ทำความเข าใจศ ษย และ ทำหน าท โค ช หร อ facilitator ให ศ ษย ได เร ยนเพ อบรรล 21 st Century Skills ตามระด บพ ฒนาการทางสมอง โดยใช หล กส ตรเป น แนวทางในการจ ดการเร ยนร ออกแบบการเร ยนร และออกข อสอบ เพ อทดสอบผลส มฤทธ ของการเร ยนร เพ อต ดตามน กเร ยนเป นรายคน ไม ใช ทำตามหล กส ตรแบบเป ดหล กส ตรสอน การทำหน าท คร แบบน แหละท ท าทายมาก สน กมาก เร ยนร มาก และสร างความส มพ นธ ระหว างคร ก บศ ษย ให ความส ข ป ต ส ข แก คร เก นกว าเง นเด อนและค าตอบแทนอ นๆ ท ได ร บ หล กการท คร เลาแอนน แนะนำค อ ให จ ดลำด บความสำค ญของ สาระในหล กส ตรและวางแผนการเร ยนของน กเร ยนไว ตลอดเทอม โดยต องเข าใจด วยว าน กเร ยนม ว ชาอ นท ต องเร ยน ต องสอบ และย งม ก จกรรมนอกหล กส ตรอ กมากมายและในทำนองเด ยวก น ต วคร เองก ม หน าท อ กหลายอย างรวมท งย งม ภาระส วนต วอ กด วย ช ว ตการเป นคร เป นช ว ตท ถ กเร ยกร องให ต องทำต องร บผ ดชอบหลากหลายด าน ต อง เอาชนะความว นวาย จ ดระบบต วเองบร หารเวลาให ได และต องฝ ก น กเร ยนให บร หารเวลาของตนเป นด วยรวมท งให ร จ กควบค มตนเอง จ ดการช ว ตและเวลาของตนเองเป นด วย 28 สอนนอกกรอบ : ย ทธว ธ จ บใจศ ษย เตร ยมทำการบ านเพ อการเป นคร 29

16 ลงท ายน กเร ยนก บคร ต องเร ยนว ชาเด ยวก น ฝ กฝนเร องใหญ ของช ว ตในทำนองเด ยวก น ค อ การควบค มจ ดการช ว ตหร อเวลาของตน และจ ดลำด บความสำค ญของส งท ต องทำ ในท ามกลางภารก จหร อ ส งท เข ามาเร ยกร องต องการต วเราล นหลาม โดยท ส งเร ยกร องร นแรงย ง ค อ ก เลส โลภะ โทสะ โมหะ ของ ต วเรา ท ต วเราเองก อข นเองและท โดนกระต นโดยสภาพแวดล อม รอบข าง คร ต องเข าใจส วนน ท เป นธรรมชาต ท เก ดข นต อน กเร ยน เช น น กเร ยนว ยร น จะม แรงข บด นทางเพศบางคนร นแรงมาก คร จะต องหา ทางบ รณาการความร และท กษะเพ อให น กเร ยนสามารถผ านพ นอ ปสรรค ในช ว ตช วงน ไปให ได น ค อส วนหน งของการเร ยนร ท กษะช ว ต ค อ ท กษะช ว ตการเป นว ยร นท เป นส วนหน งของ 21 st Century Skills คร ของศ ษย ท เป นว ยร นท ไม ได เอาใจใส จ ดการเร ยนร ท กษะ ช ว ตการเป นว ยร นให แก ศ ษย ปล อยให ศ ษย ลองผ ดลองถ กเอง และ ม เด กลองผ ดหมดอนาคตไปจำนวนมากไม ถ อเป นคร เพ อศ ษย ม คร จำนวนหน งม งสร างหล กฐานเอกสารว าตนได ทำหน าท สอน อย างด ครบถ วน สมบ รณ แต ไม ได เอาใจใส การเร ยนร ของศ ษย ไม ได เอาใจใส ศ ษย เป นรายคน คร เช นน ไม ใช คร เพ อศ ษย คร ท ม งสอนว ธ ตอบข อสอบอาจทำให ผลสอบของศ ษย ด โรงเร ยนม ช อเส ยง และเขตพ นท การศ กษาของตนพอใจ ผ บร หารของ กระทรวงศ กษาฯพอใจ แต ประโยชน ต อช ว ตในอนาคตของศ ษย ไม มาก ส การสอนเพ อสร างการเร ยนร อย างแท จร งในต วศ ษย ไม ได โดยเฉพาะการเร ยนร เพ อบรรล ท กษะท ซ บซ อนท เร ยกว า 21 st Century Skills ท จะช วยให ศ ษย ประสบความสำเร จในการดำรงช ว ต ในโลกอนาคตท ซ บซ อน แปรผ น ไม แน นอน ม คร จำนวนหน ง ไม ต องการร บแรงบ บค นใดๆ ม งแต จะจ ดการ เร ยนร เพ อความสน กสนานของเด ก ซ งอาจจะเป นโครงการให น กเร ยน ทำโครงการละหลายๆ ส ปดาห แต ไม ได วางพ นฐานความร และท กษะ สำหร บการเร ยนร ในช นถ ดข นไป เร องเล าจากคร เลาแอนน คร งหน ง คร เลาแอนน ก บท มคร อ ก ๓ คน ได ร บมอบหมายให ด แลน กเร ยนว ยร น ๕๐ คน ท ม ป ญหาไม เอาใจใส การเร ยน อ าน หน งส อไม ออกและเบ อเร ยน ศ กษาธ การเขตการศ กษาให คำแนะนำ แก ท มคร ว า การสอนตามหล กส ตรไม ใช การสอนท แท จร ง (covering curriculum is not teaching) ไม ม ใครคาดหว งให ค ณ แก ป ญหาให เด กกล มน เร ยนท นกล มปกต โดยการสอนให จบเล มตำรา 30 สอนนอกกรอบ : ย ทธว ธ จ บใจศ ษย เตร ยมทำการบ านเพ อการเป นคร 31

17 ภายใน ๑ ป ขอแนะนำให เล อกสาระส วนท ค ดว าสำค ญท ส ด และ สอนให เด กเข าใจ อย าพยายามสอนท กเร อง ให เล อกเฉพาะส วนท เป น หล กการและท กษะท สำค ญท ส ด จงสอนให น กเร ยนร ว ธ เร ยน เพ อให เขาเร ยนส วนท เขาล าหล งได เอง ท มคร ทำตามคำแนะนำและพบว า ได ผลอย างน าพ ศวง เม อ น กเร ยนตระหน กว าคร พร อมท จะสอนช าลงในส วนท น กเร ยนเข าใจยาก น กเร ยนก ม กำล งใจเร ยนเพ มข น เอาใจใส การเร ยนเพ มข น และเร ยน เสร มส วนท ตนเร ยนช าด วยตนเอง ในท ส ดน กเร ยนกล มน ม ผลการเร ยน เท าก บน กเร ยนกล มปกต ในว ชา ภาษาอ งกฤษ ประว ต ศาสตร และ คอมพ วเตอร และเร ยนได ด กว าในว ชาคณ ตศาสตร รวมท งเร ยนตำรา เล มน นได ตลอดเล ม น กเร ยนกล มน นสอนคร เลาแอนน ว า เด กๆ ม พล งความ สามารถในการเร ยนมากกว าท เราค ด หากเขาม กำล งใจและร ส กค ณค า ของการเร ยน คร ท เอาใจใส ท ทำให เด กร ส กว าตนเป นคนสำค ญในใจคร คร ท พร อมจะเด นเค ยงค ไปก บการเร ยนของเด ก จะช วยให เด กเร ยก พล งการเร ยนร ของตนค นมา และเร ยนร ได อย างม พล ง ว จารณ พาน ช ๒๐ ม.ค. ๕๔ ถ อยคำท ก อง อย ในห เด ก (ท มา 32 สอนนอกกรอบ : ย ทธว ธ จ บใจศ ษย จ บความจาก Teaching Outside the Box : How to Grab Your Students by Their Brains เข ยนโดย LouAnne Johnson

18 เหต การณ น ประท บใจคร เลาแอนน ไม ร ล ม และสอนว า คำพ ด เช งบวกต อเด กแต ละคนม ผลต อการสร างพล งในช ว ตของเด กมาก แค ไหน และในทางตรงก นข าม คำพ ดเช งลบเหย ยดหย นเด กจะทำลาย ช ว ตเด กได มากเช นก น ท จร งบ นท กน ผมถอดความมาจากห วข อในหน งส อว า There is No Such Thing as A Casual Remark to A Child ซ ง หมายความว าอย าค ดว าคำพ ดท คร พ ดแบบไม ต งใจ จะเป นเร องเล ก สำหร บศ ษย เร องน ก เป นเร องเล าเช นเด ยวก นก บเร องเล าในตอนท แล ว คร เลาแอนน เป นน กส งเกต น กเก บเอาเหต การณ ท เก ดข นใน ช ว ตการเป นคร ในปฏ ส มพ นธ ระหว างตนก บศ ษย เอามาต ความหา ความหมายเพ อการเร ยนร ของตนแล วรวบรวมเอามาเล าในหน งส อเล มน ว นหน งหล งจากการแข งข นก ฬา ดาราน กก ฬาค ยโม ก นโขมงใน กล มตนและสาวๆ ในช วงเวลาก อนเร มช นเร ยน น กก ฬาเหล าน ค อ ดาวดวงเด นและข างๆ กล มดาราม น กเร ยนร ปร างผอมแห ง เง ยบขร ม ไร ความเด นด งช อ ซ น น งฟ งอย างเง องหงอย คร เลาแอนน เด นไป ข างๆ โต ะท ซ นน งและเอ ยก บพอลผ เป นดาราน กก ฬาว า คร ภ ม ใจใน ความสามารถของเธอ พอล และคร เช อว าเธอจะออกไปประสบ ความสำเร จหล งออกจากโรงเร ยนด วย คร ไม อยากเห นล กศ ษย ท ช ว ตข น ส จ ดส งส ดตอนอาย ๑๖ แล วหล งจากน นช ว ตก ตกต ำหล งออกจาก โรงเร ยนม ธยม พอลตอบว า สบายมากคร บ แมวมองหาน กก ฬากำล งมาต ดต อ ผมแล วคร บ คร เลาแอนน พ ดเบาๆ ก บซ นผ กำล งจ องไปท พอลว า คร เช อว าเธอจะเป นคนท ช ว ตข นส จ ดส งส ดในช วงเวลาหล งๆ ของ ช ว ต ซ นม ใบหน าแช มช นข นท นท ขย บต วน งตรง และตอบว า ผมก ค ดว าอย างน นคร บ คร เลาแอนน ร ส กภ ม ใจท ได ช วยยกระด บความม นใจตนเองให แก ซ น แล วเด นไปอ กทางหน งของห อง และผ านโต ะของเด กหญ งข อาย ท ส ดในช นช อ มาร ซ คร เลาแอนน หย ดมองหน ามาร ซ และพ ดว า เธอ ก เหม อนก น เธอจะเป น late bloomer แต เธอจะเป นดอกไม ดอกโต ท งดงามมาก ม ผลให มาร ซ อายม วนต วน แล วคร เลาแอนน ก ล มเหต การณ น น จนว นหน งหล งจากน นหลายเด อน ในงาน open house ในตอน จะจบงานแม ของซ นมาหาคร เลาแอนน ท ห อง เม อคร ย นม อให จ บ แม ของซ นจ บม อของคร เลาแอนน ด วยม อท งสองและบ บแน น พร อมท ง กล าวว า ขอขอบค ณ ต อคำพ ดท คร พ ดก บซ น ซ นเล าให ฟ งว า คร พ ดว า ต วเขาจะประสบความสำเร จในช วงหล งของช ว ต เขาไม ควร ก งวลว าไม เป นดาวก ฬาหร อเด นด งในโรงเร ยนในเวลาน คร น าจะได 34 สอนนอกกรอบ : ย ทธว ธ จ บใจศ ษย เตร ยมทำการบ านเพ อการเป นคร 35

19 เห นเขาย มตอนท เขาเล าให แม ฟ ง ตอนน ช ว ตของเขาเปล ยนไป คร ได ช วยเปล ยนช ว ตของเขา ฉ นไม ร ว าจะขอบค ณคร ได อย างไร จ งจะสม ก บท คร ได ช วย ซ น คร เลาแอนน ได แต ตะล ง จนแม ของซ นลาไป ไม น กว าคำพ ด ประโยคเด ยวจะม พล งถ งขนาดน น และเหต การณ น นจะเป นพล งใจ ให คนเป นคร ได หลายเด อนแต ย งไม หมด ก อนท คร เลาแอนน จะออกจาก ห อง แม ของมาร ซ ก มามองผ านบานประต เม อเห นแม ของมาร ซ เต มตาก ร ว าแม ล กค น เป นพ มพ เด ยวก นในความข อาย ฉ นเพ ยงต องการมาขอบค ณท คร พ ดก บ มาร ซ ว าเธอเป น คนชน ด บานช า แต จะเป น ดอกไม ท งดงามมากในว นหน ง มาร ซ ร องไห เม อเธอเล าให แม ฟ งและฉ นก ร องไห ด วย เพราะเราก งวล ว าต อไปเม อเธอโตข นเธอจะม ช ว ตท ด ได อย างไร ตอนน เราไม ก งวล แล ว เพราะเธอได กลายเป นเด กท ม ความส ข คร เลาแอนน ไม กล าเอ ยคำพ ด เพราะเกรงว าหากพ ดออกไป คร ก จะร องไห ด วยจนแม ของมาร ซ ลากล บไป เหต การณ น ประท บใจคร เลาแอนน ไม ร ล มและสอนว า คำพ ดเช ง บวกต อเด กแต ละคนม ผลต อการสร างพล งในช ว ตของเด กมากแค ไหน และในทางตรงก นข าม คำพ ดเช งลบเหย ยดหย นเด ก จะทำลายช ว ต เด กได มากเช นก น คร เลาแอนน ร บบ นท กไว ว า จงระม ดระว งคำพ ด คำพ ดของ คร อาจก องอย ในห เด กไปช วช ว ต ถ อยคำของคร คนหน งท ย งก องอย ในห ท งสองของผม ค อคำของ คร ใหญ โรงเร ยนช มพร ศร ยาภ ย (ช อในตอนน น) ในป พ.ศ. ๒๔๙๗ ในช นเร ยนว ชาศ ลธรรม ช น ม.๓ คร คล อง บ ญเอ ยม เฉลยข อสอบ และยกคำตอบของผมซ งตอบไม ตรงก บคำเฉลย แต คร บอกว า คำตอบของผมแสดงว าผมเข าใจล กไปอ กช นหน ง เป นคำชมท ก องอย ในห ของผมมาตลอดช ว ต โดยผมไม เช อท คร บอกและค ดว าคร ม ฉ นทาคต ว าผมเป นหลานของเพ อนของท านท ได ช อว าเป นอ จฉร ยะใน 36 สอนนอกกรอบ : ย ทธว ธ จ บใจศ ษย เตร ยมทำการบ านเพ อการเป นคร 37

20 หม เพ อนและคร ค อนายย เก ย หร อนายธรรมทาส พาน ช ท านคงเช อว า เม อล งม สมองด หลานจะต องม สมองด ด วย ซ งผมไม เช อ แต คำชมน ก ให ความช มช นแก ใจผมอย างย ง และกล บไปเล าให พ อแม ฟ งเหม อน ศ ษย ท งสองของคร เลาแอนน ว จารณ พาน ช ๒๐ ม.ค. ๕๔ เตร ยมต ว เตร ยมต ว และเตร ยมต ว (ท มา 38 สอนนอกกรอบ : ย ทธว ธ จ บใจศ ษย จ บความจาก Teaching Outside the Box : How to Grab Your Students by Their Brains เข ยนโดย LouAnne Johnson

21 คร ต องเตร ยมต วล วงหน าก อนเป ดเทอม ๒-๓ ส ปดาห เพ อให ตนเองพร อมท ส ดต อการจ ดการช นเร ยน ให น กเร ยนเข าส ความเป น ระเบ ยบเร ยบร อยภายใน ๒-๓ ว นแรก ม ฉะน น สภาพการเร ยนของ น กเร ยนในช นอาจเละเทะไปตลอดป เพราะว าเม อโรงเร ยนเป ดงานต างๆ จะประด งเข ามายากท คร จะ ต งต วต ดหากไม เตร ยมต วต งหล กไว ล วงหน า การเตร ยมต วน จะช วย ให น กเร ยนเก ดความประท บใจและพร อมท จะร วมม อก บคร ร วมก น ฝ าฟ นอ ปสรรคไปส ความสำเร จของน กเร ยนและม ความส ขสน ก สนาน ก บการเร ยนไปตลอดป ค อให ค ณแก ท งน กเร ยนและแก คร คร เลาแอนน เล าละเอ ยดมาก ผมจะไม จาระไนอย างน นขอจ ด กล มการเตร ยมต วว า ประกอบด วย เตร ยมเคร องใช สำหร บคร และบางอย างสำหร บอำนวยความ สะดวกแก ศ ษย เตร ยมตกแต งห องเร ยนให ม บรรยากาศเอ อต อการเร ยน และด ต อส ขภาพหร อป องก นโรค เช น โรคหว ด เขาเอ ยถ ง เคร องกรองอากาศชน ดกำจ ดฝ น และเช อโรคด วย เตร ยมหน งส อสำหร บเด กรวมท งร ปภาพและแผนผ งประกอบ การเร ยนร ผมอ านตอนน ด วยความประท บใจในความละเอ ยดลออ เอาใจ ใส รายละเอ ยดปล กย อย ท แสดงถ งความเป น คร เพ อศ ษย ของ คร เลาแอนน การเตร ยมต วท กเร องม คำอธ บายว าจะเก ดประโยชน ต อศ ษย อย างไร หร อช วยให เก ดความส มพ นธ ท ด ระหว างศ ษย ก บคร อย างไรช วยให คร เอาใจใส ด แลศ ษย เป นรายคนได อย างไร ท งๆ ท คร ม งานมากม งานหลายหน า และม ศ ษย หลายช นเร ยน เคล ดล บค อ การจ ดแฟ มท ม ส วนของน กเร ยนเป นรายคนสำหร บใส เอกสารแจก เตร ยมไว ให น กเร ยนท ขาดเร ยน หร อเอาไว เต อนว าน กเร ยนคนไหน ย งไม ส งการบ าน น ค อส ดยอดของการจ ดระบบต วเอง และการจ ดระบบช นเร ยน น กเร ยนจะร ข อตกลงหร อกต กาเพ อช วยให คร ช วยด แลส งเสร มการ เร ยนร ของศ ษย แต ละคนทำให การดำเน นการในช นเร ยนเป นไปอย าง ม ระบบไม ม ว ไม ข นอย ก บว าคร ม ความจำด หร อข หลงข ล ม เพราะ ท กอย างม ระบบหมด เป ดแฟ มด ก ตรวจสอบได ท นท แต ต องม หลาย แฟ มและต องร บเก บเอกสารเข าแฟ มรวมท งน กเร ยนก จะต องร วมม อ ส งการบ านให ตรงตะกร า ไม ร อเอกสารบนโต ะคร ซ งหากทำ ถ อว า ผ ดว น ยร นแรงเพราะเป นการทำลายความราบร นในการเร ยนของท ง ช นเร ยน 40 สอนนอกกรอบ : ย ทธว ธ จ บใจศ ษย เตร ยมทำการบ านเพ อการเป นคร 41

22 เตร ยมห องเร ยน คร เลาแอนน แบ งเร องน ออกเป น ๔ ห วข อย อย เป น 4S ด งน Sensory Details สมก บคำว า details จร งๆ เพราะ คร เลาแอนน บอกว าต องเอาใจใส ส มผ ส ๔ ใน ๕ ของห องเร ยน หร อหากถ อตามแบบไทยท ม ผ สสะ ๖ ทวาร ค อ ตา ห จม ก ล น กาย ใจ ก ม ยกเว นทวารเด ยวค อล น หร อผ สสะรสท ไม ต องเตร ยม ข อพ งตระหน ก ค อ เด กม ความไวในการร บร มากกว าผ ใหญ ด งน น ผ สสะท ไม พ งประสงค หร อไม เป นผลด ต อการเร ยนอาจส งผลร ายต อ เด กมากกว าท เราค ด ผมประท บใจคร เลาแอนน ท เอาจร งถ งขนาดไปขอบร จาคส ทา ผน งห องจากร านขายส และร บบร จาคแรงงานจากช างทาส เพ อเปล ยน ส ห องจากส ท มๆ เป นส หวานให ความร ส กสบายแก เด กๆ เร องการร บ บร จาคเพ อเด ก เพ อการอำนวยความสะดวกในช นเร ยนน คร เลาแอนน บอกว าอย าอายอย าค ดว าเป นการเว อร เพราะจร งๆ แล วหากคร ม งทำ เพ อศ ษย จร งๆ แล วพ อแม ท ม ฐานะหร อคนท วไป ม แนวโน มอยาก ช วยอย แล ว คร เลาแอนน ม ประสบการณ ใช เส ยงเพลงกลบความอ กท ก สร างบรรยากาศให น กเร ยน ม สมาธ ก บการเร ยน และการต อรองก บ 42 สอนนอกกรอบ : ย ทธว ธ จ บใจศ ษย เตร ยมทำการบ านเพ อการเป นคร 43

23 เด กๆ ท ชอบเพลงด งๆ อ กท กๆ ให ลองห นมาฟ งเพลง หวานๆ เพ อ สร างสมาธ ท งหมดน เป นเร องของเด กอเมร ก น ซ งต างว ฒนธรรมก บ เด กไทย การทดลองใช ดนตร ช วยเพ มประส ทธ ผลของการเร ยนและ การจ ดการช นเร ยน จ งน าจะเป นห วข อของโจทย ว จ ยในช นเร ยนได ผมประท บใจข อความระหว างบรรท ด ท คร เลาแอนน เข ยนจาก ประสบการณ แสดงจ ตว ทยาในการม ปฏ ส มพ นธ ก บเด ก โดยเฉพาะ อย างย งเม อคร เป ดเพลงคลาสส คก อนเวลาเร ยนและเด กๆ ประท วง ขอให เปล ยนเพลงเป นเพลงจ งหวะกระแทกท เขาช นชอบ คร เลาแอนน แนะนำให ป ดเพลงและขอโทษเด ก หร อแสดงความเส ยใจท เด กไม ชอบ ตามท คร ทดลอง แล วร บเข าส บทเร ยนอย าม วเส ยเวลาก บเร องเพลง เฉพาะเร องเพลง คร ก สามารถเอามาเป นเคร องม อสร าง บรรยากาศในการเร ยนร ได มากมาย แต ผมจะไม เอารายละเอ ยดมา บ นท ก คร เลาแอนน บอกว า หล กการ ค อ ต องทำให สภาพของห องเร ยน ม ค ณสมบ ต ๔ อย าง ค อ functional, comfortable, welcoming และ inspiring แปลว า ประโยชน ใช สอย ให ความร ส กสบาย ด งด ด ให เข ามาในห อง และสร างแรงบ นดาลใจ เราสามารถใช หล กการน ทดลองหร อทำว จ ยเร องการจ ดห องเร ยนได มากมายหลายส บหลายร อย โจทย ตามบร บทของน กเร ยนและภ ม ส งคมท แวดล อมโรงเร ยน ผมล มเร องราวว ยเด กเร องกล นในห องเร ยนไปสน ท จนมาอ าน หน งส อตอนน จ งน กข นได ว า สม ยเร ยนช นม ธยมท ช มพรเราสวม รองเท าผ าใบและต องซ กท กส ปดาห แต ม เพ อนบางคนข เก ยจซ ก สะสมความหม กหมมไว จนได ท ก หลอกให เพ อนลองดมเป นเร อง แกล งเพ อนได อย างหน ง แต คร เลาแอนน ละเอ ยดอ อนก บกล นท กชน ดในห องเร ยน รวมท งกล นส ท ทาใหม ๆ กล นหน งส อ กล นสาบเหง อ เป นต น น ก เหม อนก น สม ยผมเป นเด กม เพ อนบางคนสวมเส อต วเด ยวตลอด ส ปดาห และส ขาวกลายเป นส ต นๆ หร อท แขนเส อม คราบดำจากการ ยกแขนข นป ายน ำม กต ดอย คร เลาแอนน เอ ยถ งการใช สเปรย ฉ ด ทำความสะอาดอากาศในห องเร ยนแต บ นว าราคาแพง หากคร ต องซ อ มาใช เอง อ ณหภ ม ในห องก ม ความสำค ญ ในสหร ฐอเมร กาป ญหาห อง หนาวเก นไปคงจะเป นป ญหาใหญ ในบ านเราตรงก นข าม แต เวลาน โรงเร ยนจำนวนมากในเม องต ดเคร องปร บอากาศซ งก ม ท งข อด และ ข อเส ย ข อเส ยท เห นช ดค อการแพร เช อโรคทางการหายใจ เช น ไข หว ด ซ งเคร องทำความสะอาดอากาศกรองจ บเช อโรคอาจใช ได ผลหร อ ไม ได ผลน าจะม การทำว จ ย 44 สอนนอกกรอบ : ย ทธว ธ จ บใจศ ษย เตร ยมทำการบ านเพ อการเป นคร 45

24 ไม ควรปล อยให ผน งห องเปล าเปล อยไม ช วยกระต นความสนใจ ใคร ร ของเด ก การตกแต งด วยร ปธรรมชาต ร ปคน ภาษ ตคำคม ฯลฯ จะช วยกระต นจ นตนาการและแรงบ นดาลใจของเด ก น ก เป นประเด น สำหร บทดลองและว จ ยเช นเด ยวก น Seating Arrangement การจ ดโต ะน กเร ยนจ ดได หลายแบบ โดยม หล กการสำค ญค อ ให เก ดความสะดวกต อการเร ยนของเด ก ให เด กมองจอ กระดานหน าห อง จอท ว และจอมอน เตอร (ถ าม ) เห นหมดท กคนและเพ อความสะดวกของคร ในการเคล อนไหวไป ท กส วนของห องได อย างรวดเร ว รวมท งไม ให เก ดม มอ บสำหร บเด ก เบ อเร ยนหลบคร ไปทำอย างอ น จะจ ดห องเร ยนอย างไร ข นก บขนาดและร ปร างของห อง และ จำนวนน กเร ยน เป าหมายของการจ ด ค อ เพ อให เก ดผลด ต อการเร ยนร ของเด ก สร างความร ส กม แรงบ นดาลใจต อการเร ยนและสร างปฏ - ส มพ นธ ท ด ระหว างน กเร ยน และระหว างน กเร ยนก บคร คร เลาแอนน แนะนำว า ว ธ จ ดช นเร ยนท ไม ควรทำท ส ดค อ จ ดเป นแถวห นหน าไปส กระดานหร อจอหน าห อง เพราะเด กจะบ งก น และควรจ ดให ตำแหน งท คร ย นห างจากน กเร ยน แต ละคนไม เก น ๓ ช วงโต ะ เพราะจะช วยให คร ด แลความเป นระเบ ยบเร ยบร อยได ง าย โดยเข าถ งต วเด กได ง าย และม ผลทางจ ตว ทยาว าน กเร ยนท กคนใกล ช ด คร พ งตระหน กว า ว ธ จ ดโต ะในห องม ผลต อบรรยากาศในห องเร ยน มาก การจ ดแบบ classroom ม ผลต อความร ส กเป นทางการเน น กฎระเบ ยบ การจ ดเป นร ปวงกลมเป นกล มๆ ห นหน าไปทางหน าห อง จะให ความร ส กอ สระมากกว าการจ ดเป นแบบสต ด โอ บ งบอกว า ห องเร ยนค อห องทำงานร วมก นของน กเร ยน นโยบายการจ ดท น งม ๒ แนวทางใหญ ค อกำหนดท น งประจำ ก บเป ดฟร ให น กเร ยนเล อกท น งเองตามชอบใจ ใครมาก อนเล อกก อน เปล ยนท น งไปเร อยๆ ก ได ซ งม ข อด ค อไม จำเจแต อาจไม สะดวกหาก น กเร ยนต องการเก บของไว ในโต ะและไม สะดวกสำหร บคร ท จะทราบ ว าว นน นน กเร ยนคนไหนไม มาเร ยน คร เลาแอนน แนะนำว า น าจะเร มด วยการบอกน กเร ยนว า คร จะไม กำหนดท น งให น กเร ยนหากการให อ สระน นไม ม ป ญหาตามมา ถ าคร ต องการกำหนดท น งแก น กเร ยนแต ละคน คร ต องบอก น กเร ยนให ร ว าคร ได ไตร ตรองรอบคอบแล วว าจะม หล กการกำหนด อย างไร เพ อประโยชน ของน กเร ยนท กคนและของน กเร ยนท งช น ร วมก น ให เก ดความสะดวกในการเร ยนแต ถ าน กเร ยนคนไหนไม ชอบ ท น งตำแหน งท คร จ ดให ก ให มาค ยก บคร นอกเวลาเร ยน 46 สอนนอกกรอบ : ย ทธว ธ จ บใจศ ษย เตร ยมทำการบ านเพ อการเป นคร 47

25 Supplies and Storages จากข อเข ยนของคร เลาแอนน ทำให ผมตระหน กว า ห องเร ยนสม ยน ต องม ว สด ช วยเร ยนหร อ ช วยสอนมากกว าสม ยผมเร ยนอย างเท ยบก นไม ได เลย จ งต องกำหนด ท วางม ต หร อท เก บ ท น กเร ยนจะต องช วยก นเก บ หร อม เวรเก บของ น กเร ยน ผมประท บใจมากท คร เลาแอนน จ ดให ม ปากกาและด นสอ อย างละ ๑๐ แท ง ไว ให น กเร ยนท ล มเอามาย มใช และม ข อตกลงว า ก อนน กเร ยนออกจากช นต องน บปากกาและด นสอในกล องใส ได ครบ ก อน โดยม น กเร ยน ๑ คนได ร บแต งต งเป น ผ อำนวยการน บด นสอ และปากกา ประจำส ปดาห เร องเล กๆ น อยๆ เหล าน เป นการเร ยนร และการฝ กว น ยให แก น กเร ยนท งส น Student Information คร ต องส อสารก บน กเร ยนอย เสมอ ท งโดยวาจาและโดยเอกสารประกาศ จ งต องเตร ยมสถานท และระบบ ต ดประกาศท เหมาะสมน กเร ยนเห นง าย ไม ตกข าว โดยท คร ควรค ด เร องน อย างรอบคอบ เป าหมายท สำค ญค อใช เป นเคร องม อกระต น ความใฝ ร ของน กเร ยน กระต นบรรยากาศต นต วหร อแรงบ นดาลใจใน การเร ยนร เทคน คอย างหน งค อ ประกาศแผนการเร ยนว นถ ดไปไว ล วงหน า หร อย งด หากประกาศไว ล วงหน าท งส ปดาห หร อท งเด อน จะช วย น กเร ยนท ขาดเร ยนบางว น และช วยน กเร ยนท ต องการวางแผนการ เร ยนของตนไว ล วงหน า การทำตารางเร ยนด งกล าวควรทำให อ านง าย ม ระบบส ท แตกต าง ก นสำหร บก จกรรมต างกล ม รวมท งอาจใช ตารางเป นต วกระต นหร อ สร างแรงจ งใจต อพฤต กรรมท พ งประสงค เช น คร ใส ดาวลงไปในช อง ว นท คร ไม ต องเต อนเด กให เง ยบหร ออย ในว น ยรวมท งไม เก ดเหต การณ ไม พ งประสงค อ นๆ โดยม ข อตกลงว าเม อได ครบ ๑๕ ดาว ท งช นจะ ได ร บรางว ลท น กเร ยนช นชอบตามท ตกลงก น 48 สอนนอกกรอบ : ย ทธว ธ จ บใจศ ษย เตร ยมทำการบ านเพ อการเป นคร 49

26 ม คำถามว า ควรต ดประกาศกฎหร อข อห ามไหม คำตอบค อ ให ต ดเฉพาะกฎท เป นห วใจเท าน น เพราะเด กจะร งเก ยจกฎหย มหย ม ทำให พาล เบ อมาโรงเร ยน คร เลาแอนน ม กฎท เป นห วใจค อ ต อง ประพฤต ตนอย างม ความเคารพตนเองและเคารพผ อ น ว จารณ พาน ช ๒๔ ม.ค. ๕๔ คร เพ อศ ษย จ ดเอกสาร และเตร ยมตนเอง (ท มา 50 สอนนอกกรอบ : ย ทธว ธ จ บใจศ ษย จ บความจาก Teaching Outside the Box : How to Grab Your Students by Their Brains เข ยนโดย LouAnne Johnson

27 หน งส อเล มน บทท ๓ เร องใหญ ๓ เร อง : เตร ยมต ว เตร ยมต ว เตร ยมต ว น ม หลายตอนและเร องการจ ดเอกสารเป น ตอนหน งในบทน ผมอ านตอนน แล วต ความว า คร ท เก งต องสามารถ ย ดก มสถานการณ ในการทำหน าท คร ได ท งหมดไม ม วหร อรวนเรใน สถานการณ ท ย งหร อม ภารก จหลากหลายด าน ล นม อ ล นสมอง การเตร ยมต วจ ดระบบเอกสารในการทำหน าท คร ช วยให คร ม ระบบไม ต องพ งความจำมากเก นไปและทำงานได อย างม ประส ทธ ภาพ ผมถอดความรายการท ผศ.เลาแอนน เข ยนในหน งส อมาท งหมด เพ อแสดงให เห นว า คร ท านน ม ความละเอ ยดลออเพ ยงใด และให เห น ว าท กเร องท กข นตอนเป นการฝ กฝนศ ษย หร อการเร ยนร ของศ ษย ท งส น จ ดเอกสาร ๑. ถาดเอกสารเข า จ ดหาถาดเอกสารสำหร บใส เอกสารท น กเร ยนส งคร ถาดน ต องล กพอท จะใส เอกสารในแต ละคาบได หมด โดยคร ต องบอกน กเร ยนให ส งเอกสารในถาดน เท าน น ห ามวางบนโต ะ หร อท อ น ถ าเอกสารน นใหญ ใส ถาดไม ลงต องส งก บต วคร โดยตรง และห ามเด กหย บเอกสารจากถาดน เด ดขาดรวมท งของตนเองด วย จะหย บของเพ อนด ก ไม ได เพ อเป นการปกป องความเป นส วนต วของ น กเร ยนแต ละคน ท านผ อ านเห นบทเร ยนเร องความเคารพความเป นส วนต วของ ผ อ นไหมคร บ เม อจบคาบคร ต องเก บเอกสารจากถาดเข าแฟ มท แยกตามส เอาไว จ ดลำด บหร อตรวจการบ านต อไป ๒. แฟ มบทเร ยนประจำว น ม แฟ มส สวยสำหร บใส เอกสาร แผนการสอนแต ละช วโมงหร อแต ละว ชาของว น ใส เอกสารท จะต อง ให คะแนนเอกสารท ให คะแนนแล ว และเอกสารบ นท กเร องส วนต ว ของน กเร ยนแต ละคนถ าต องเอาเอกสารไปให คะแนนท บ าน ก เอา แฟ มเล กน ใส แฟ มใหญ สำหร บการขน เม อให คะแนนเสร จก เอาเอกสาร กล บเข าแฟ มพร อมก บแผนการสอนหร อบ นท กความจำสำหร บว นร งข น โปรดส งเกตว า คร ต องใช บ นท กช วยอย าใช ความจำเพ ยงอย างเด ยว ๓. แผนฉ กเฉ น อาจเก ดอ บ ต ภ ย เช นไฟไหม แผ นด นไหว โรงเร ยนต องม แผนฉ กเฉ นเข ยนไว อย างช ดแจ งรวมท งม การซ อมด วย ให จ ดแฟ มใส เอกสารน เพ ม address หมายเลขโทรศ พท ท บ าน ม อถ อ ของตนเองของญาต หร อเพ อนสน ท เวลาม การซ อมอ บ ต ภ ยให ฉวย แฟ มน และพาเด กไปในท ปลอดภ ย แฟ มน จะม ประโยชน หากคร ไม อย ในยามฉ กเฉ นน น คร แทนหร อผ อ นจะม ข อม ลสำหร บต ดต อ 52 สอนนอกกรอบ : ย ทธว ธ จ บใจศ ษย เตร ยมทำการบ านเพ อการเป นคร 53

28 ๔. แฟ มสำหร บคร สอนแทน คร ค อมน ษย ธรรมดาย อมม การ เจ บป วยหร อม ธ ระสำค ญบ างต องม คร แทนมาสอน จ งต องทำแฟ ม สำหร บคร สอนแทนไว ใส เอกสารรายช อน กเร ยนในช น ในกรณ ท ร ล วงหน าว าจะต องลางานให ใส เอกสารแผนการสอนของว นท ลางาน ไว ในแฟ ม แต พ งตระหน กว า คร สอนแทนแต ละคนไม เหม อนก น บางคนอาจสอนตามแผนการสอนท ใส ไว ในแฟ ม บางคนอาจค ด แผนการสอนของตนข นมาเอง คร เลาแอนน จ งเข ยนบทเร ยนด วย ตนเองข นมาช ดหน งท ไม ใช บทเร ยนปกต สำหร บให น กเร ยนเร ยนเอง เวลาคร เลาแอนน ไม อย และหากเก ดป ญหาระหว างน กเร ยนก บ คร สอนแทน เช นน กเร ยนแสดงความไม เช อถ อคร คร เลาแอนน จะม ว ธ จ ดการอย างเคารพท งคร สอนแทนและเด ก นอกจากน นคร เลาแอนน ย งแนะนำให จ ดการเตร ยมคร สอนแทนท ร จ กก นหร อสอนแทนเข า ขาก นด วย ๕. แฟ มบทเร ยนสน กสนาน คร เพ อศ ษย ต องทำว จ ยเล กๆ หาบทเร ยนสน กๆ ให ความบ นเท งไว ให เด กๆ ได หย อนใจบ าง เช น บททดสอบสน กๆ บททดสอบเชาวน เกมคำศ พท ฯลฯ โดยอาจใช สำหร บให รางว ลเม อน กเร ยนท งช นอย ในระเบ ยบว น ยด ๖. แฟ มเร ยนไม ท น คร เลาแอนน แนะนำให ซ อแฟ มท ม หลาย ช อง ย ดออกแบบห บเพลงช ก (accordion-style folder) และเข ยน ช อ Make-Up Work ไว ท ด านหน าและด านหล งแฟ มและต ดป าย แต ละช องด วยอ กษร A, B, --- Z สำหร บใช ใส เอกสารหร อข อ ทดสอบท แจกในว นน น เด กท ไม มาเร ยน ให ใช ด นสอเช นนามสก ลท ห วกระดาษและเอาใส แฟ มในช องต วอ กษรต วหน าของนามสก ล พร อมท งเข ยนสร ปบทเร ยนน นย อๆ เหน บไว ด วยก นเพ อให น กเร ยน มาหย บเอกสารน นไปเร ยนและทำการบ านเอง ช วยประหย ดเวลาของคร แต ถ าเป นน กเร ยนช นเล ก คร ต องช วยเต อนให น กเร ยนมาหย บเอกสาร ไปเร ยน และคร ต องแสดงท าท ว าพร อมจะช วยเหล อแนะนำ 54 สอนนอกกรอบ : ย ทธว ธ จ บใจศ ษย เตร ยมทำการบ านเพ อการเป นคร 55

29 ๗. ทำใบอน ญาตเข าห องสม ด ห องพ ก ห องอาบน ำ ผมเข าใจ ว าโรงเร ยนท อเมร กาม ใบอน ญาตน คร เลาแอนน แนะนำให คร กรอกใบ เหล าน ไว ล วงหน าจำนวนหน งแต อย าลงนามไว ล วงหน า เวลาเด กมาขอ ก เซ นช อแล วให เด กได อย างรวดเร ว หร ออาจสร างระบบให เด กกรอก รายละเอ ยดเองแล วคร เซ นช อ ๘. ถ ายสำเนารายช อน กเร ยน ถ ายไว ๒-๓ ช ด สำหร บไว ใช ทำบ นท กว าน กเร ยนคนไหนได ร บรางว ล ประว ต การมาเร ยน การ กำหนดโต ะน ง การจ ดท มทำโครงงาน ท มเด นทางท ศนศ กษา ท มซ อม หน ไฟ และโอกาสอ นๆ ท ต องการใช รายช อ คร เลาแอนน จะเอา รายช อไปไว ท บ าน ๑ ช ด สำหร บใช ช อของน กเร ยนในประโยคท ใช ใน ข อทดสอบหร อในเร องราวท คร แต งให น กเร ยนอ าน การใช ช อน กเร ยน จะทำให เด กร ส กพอใจโดยม ข อเต อนใจว าต องใช ช อเด กให ท วหน า อย าให เก ดความร ส กว าคร ร กเด กไม เท าก น ๙. ซ อล งพลาสต กไว ใส แฟ มน กเร ยน ถ าสอนน กเร ยนหลาย ช นซ อ ๑ ล งต อช น แยกส และต ดแถบส ท แฟ มน กเร ยนให ตรงก บล ง เพ อให แยกได ง าย แฟ มน กเร ยนน จะหนาข นเร อยๆ ในช วงหล งของป และคร จะใช ใส เอกสารสำหร บเด กท ขาดเร ยน เช นเอกสารการบ านท น กเร ยนส งไว และคร เพ งค นน กเร ยนในว นน น คร จะเอาใส แฟ มไว ให เม อเด กมาเร ยนก มาเอาจากแฟ มได เอง แฟ มน เป นของส วนต วของ น กเร ยนแต ละคน เด กๆ ม กชอบตกแต งด วยภาพสวยๆ หร อประโยค เพราะๆ คร จะไม ห าม แต ห ามเข ยนคำหยาบ หร อภาพไม เหมาะสม คร เลาแอนน เข ยนเล าว ธ จ ดแฟ มอย างเป นระบบละอ ยดมาก ๑๐. เตร ยมงานให น กเร ยนเกเรทำ โดยจ ดแฟ มท เข ยนช อให เห นช ดเจนเป ดเผย เตร ยมแบบฝ กห ดใส แฟ มไว ๕-๖ แบบฝ กห ด และน ดแนะก บห วหน าบรรณาร กษ ห องสม ดว าคร อาจส งน กเร ยนท ไม อย ในว น ยไปทำแบบฝ กห ดท น น โดยขออย าให ทางห องสม ดยอมให เด กแสดงพฤต กรรมไม เหมาะสม เด กท จะถ กจ ดการแบบน ค อคนท ม พฤต กรรมรบกวนการเร ยนของช นเร ยนซ ำๆ เม อถ งข นท คร ไม ควรทน ให เร ยกเด กมาหา เป ดแฟ ม น กเร ยนเกเร ให เห นช ดๆ และหย บ แบบฝ กห ดช นหน งส งให บอกให ไปน งทำคนเด ยวในห องสม ด พร อม ท งเซ นใบเข าห องสม ดให ให น กเร ยนกล บมาท ห อง ๑ นาท ก อนจบ คาบเร ยน หากน กเร ยนไม ทำตามจะแจ งคร ใหญ หร อฝ ายว น ย ๑๑. แฟ มน กเร ยนทำผ ด จ ดแฟ มน กเร ยนทำผ ด โดยเข ยนช อ แฟ มอย างช ดแจ ง (Misbehavior) เตร ยมร บม อก บเด กท จงใจก อกวน ช นเร ยนและเข ยนแบบฟอร มไว ๒-๓ ใบไว กรอกช อน กเร ยน และ รายละเอ ยดของการก อกวนและเซ นช อ เม อเก ดเหต และคร ด งแฟ ม ออกมา จะส อต อน กเร ยนท งช นว าคร ต งใจสอนและไม อดทนต อการ ก อกวน คร จะตามเจ าหน าท ร กษาความปลอดภ ยมาพาต วเด กไปหา คร ใหญ โดยไม โต เถ ยงก บเด กท จงใจก อกวน 56 สอนนอกกรอบ : ย ทธว ธ จ บใจศ ษย เตร ยมทำการบ านเพ อการเป นคร 57

30 ๑๒. สม ดคะแนน ต องม สม ดบ นท กคะแนนแม จะใช คอม- พ วเตอร ช วยการให คะแนน และบ นท ก ว ธ หร อระบบการให คะแนนไว ให ช ดเจน เข าใจว าระบบน กเร ยนเข า/ย ายโรงเร ยนและช นเร ยนจะ โกลาหลในช วงต นป คร เลาแอนน จ งแนะนำว าอย าเพ งทำสม ดน ในว น แรกๆ ของป การศ กษาให รอสองสามว น (หร อส ปดาห ) รอจนน กเร ยน น ง (ไม ม การย ายเข า/ออกช นเร ยน) แล วจ งทำสม ดบ นท กคะแนน ให เร ยงรายช อตามต วอ กษรตรงก นท งในสม ดและในคอมพ วเตอร โดย ก อนทำสม ดบ นท กให copy หน าแรกของสม ดบ นท กเอาไว บ นท ก คะแนนลำลองก อน คร ควรใช สม ดบ นท กคะแนนช วยในการบ นท กอ ก หลายๆ เร อง เพ อลดเวลาการทำงานของคร เอง ได แก การลา การ ขาดเร ยน การเข าร วมก จกรรม การม ความพยายาม เช นเม อน กเร ยน ไม มาเร ยนก ทำวงส เหล ยมส แดงไว ท ช องของน กเร ยนคนน นจะทำให เห นช ดเจน ไม ต องไปตรวจสอบก บเอกสารแสดงการมาเร ยน เม อ น กเร ยนท ขาดทำข อทดสอบมาส งภายหล งก จะลงคะแนนได รวดเร ว ไม เส ยเวลาและกรณ น กเร ยนโกหกโต แย งว าตนมาเร ยนก ม หล กฐาน ย นย น ควรม คอล มน คะแนนเพ มและคะแนนลดสำหร บให แก น กเร ยน ท แสดงความมานะพยายามหร อท ก อกวนในช น คร เลาแอนน แนะนำ ให ลงคะแนนลบด วยด นสอเพ อให สามารถแก คะแนนได หากน กเร ยน กล บต วได เร องการให คะแนนน ม รายละเอ ยดมาก ผมไม ได สร ปมาท งหมด ๑๓. ร างแผนการสอน (เร ยน) คร เพ อศ ษย ต องยกร าง แผนการสอนของท งป ของเทอม สำหร บช วยให คร ม ภาพระยะยาวของ การสอนช วยให คร ไม ส บสนง ายเวลางานย ง และช วยให คร ย ดหย น แผนการจ ดการเร ยนการสอนรายว นได โดยไม เส ยกระบวนในภาพ ใหญ ตอนน ก ม รายละเอ ยดมาก ค อคร เลาแอนน ทำตาราง (ปฏ ท น) เร ยนของท งป ใส ว นหย ด ว นทำก จกรรมต างๆ ไว และทำตารางของ แต ละเด อนให ด ง าย แรเงาส แดงลงในว นท เด กจะไม ค อยม สมาธ ก บ การเร ยน ในว นเหล าน นคร เลาแอนน จะสอนสาระท ย ดหย นคะแนน ทดสอบสำหร บช วงน จะไม น บรวมในการให เกรดโดยจะกากะบาดว า เด กได ส งใบทดสอบแล ว เด กท ได ร บยกเว นไม ต องเข าเร ยนก ไม เส ย คะแนน เพราะการทดสอบช วงน นไม บ นท กคะแนน แต คร เลาแอนน จะไม ประกาศให เด กร เพ อไม ให เด กไม สนใจเข าเร ยน คร เลาแอนน ใช ส เข ยวไฮไล ท ว นสอบประจำภาค และการ สอบไล ไว เพ อใช เวลา ๒-๓ ว นก อนหน าน นสอนทบทวนให และ กำหนด ๒ ว นหล งสอบท จะไม ม การบ านเพ อให คร ม เวลาตรวจข อสอบ จากแผนเหล าน คร เลาแอนน ได ภาพใหญ แล วว าจร งๆ แล วม ว นเร ยน (สอน) แบบเข มจร งๆ ก ว นใน ๑ ป 58 สอนนอกกรอบ : ย ทธว ธ จ บใจศ ษย เตร ยมทำการบ านเพ อการเป นคร 59

31 คร เลาแอนน ยกต วอย างว าตนสอนว ชาภาษาอ งกฤษ จะทำ แผนการเร ยนแต ละหน วยย อยด วยต วด นสอ (เพ อให แก ไขได ) ด าน การเข ยนรายงาน (บทความ) เร ยงความ รายงานผลการว จ ย บทกว เร องส น บทละคร นวน ยาย ไวยากรณ ส นทรพจน ต วสะกดการ นต การให ความหมายศ พท เป นต น ทำให สามารถวางแผนได ว าจะ ทดสอบท กษะด านใดบ างเม อไร โดยคร เลาแอนน ม ประสบการณ ว า หากกำหนดการทำแบบฝ กห ด และการทดสอบไว ให เป นระบบล วง หน า จะช วยให เด กเร ยนได ด ข น เช น กำหนดการทำแบบฝ กห ด คำศ พท ท กว นอ งคารและทดสอบท กว นศ กร ซ งจะช วยความสะดวก ในการทำงานของคร ด วย คร เลาแอนน วางแผนก จกรรมให น กเร ยนทำในช วงเวลาส นๆ ท คร จดบ นท กต างๆ ท น าสนใจค อคร ฉายถ อยคำท ต ความได หลายแบบ หร อถ อยคำเช งค ณธรรมจร ยธรรมให น กเร ยนอ านและน กต ความ เง ยบๆ ด วยตนเอง ๕ นาท (ระหว างท คร จดบ นท ก) แล วใช เวลา หล งจากน นอภ ปรายแลกเปล ยนข อค ดเห นก น ๑๔. เตร ยมใบต อนร บน กเร ยน นอกจากกล าวต อนร บ น กเร ยนแล ว คร เลาแอนน ย งม ใบต อนร บ ๑ หน า เป นลายล กษณ ด วย คำต อนร บน ท จร งก ค อการทำความเข าใจหร อข อตกลงในการร วมม อก น อย างราบร นระหว างน กเร ยนก บคร โดยคร ต องต ดส นใจว าจะใช ถ อยคำท เป นทางการหร อไม เป นทางการโดยถ อยคำท ไม ควรใช ค อ คำว ากฎ ระเบ ยบ หร อข อบ งค บ เพราะจะแสลงใจน กเร ยนโดยเฉพาะว ยร น ต วอย างห วข อในใบต อนร บ : ห วข อและว ตถ ประสงค ของว ชา กต กา (เคารพตนเองและผ อ นไม ม การด ถ กก นเร องเช อชาต ผ ว ภาษา แม เพศ ความพ งพอใจในการดำรงเพศ ศาสนา ร ปร าง ขนาดต ว ท กคนม ส ทธ ท จะได ร บความเคารพความเป นส วนต ว) ความเป น ระเบ ยบ ข อตกลงระหว างน กเร ยนก บคร การนำเคร องใช ในการเร ยน มาโรงเร ยน การบ าน การมาเร ยน การทำงานเสร ม การม ว น ย ความ สน กสนาน ท งหมดน น ก เพ อผลประโยชน ของน กเร ยนโดยต องม ถ อยคำ ท แสดงว าคร พร อมท จะช วยเหล อน กเร ยนในท กเร อง แต น กเร ยนต อง ร บผ ดชอบต องเคารพตนเองและเคารพผ อ นไม ก อกวนช นเร ยน เตร ยมต วเอง ๑. เตร ยมกำหนดข นตอน ให ไปน งในห องเร ยนแล วกำหนด ข นตอนในใจว าจะทำให บรรยากาศในห องเร ยนเป นอย างไรบ าง เช น จะให น กเร ยนขออน ญาตเข าห องน ำอย างไร เม อจบช นเร ยนจะให น กเร ยนเด นแถวออกจากห องอย างไร ระหว างเร ยนเม อคร ต งคำถาม 60 สอนนอกกรอบ : ย ทธว ธ จ บใจศ ษย เตร ยมทำการบ านเพ อการเป นคร 61

32 จะให เด กยกม อให คร ช คนตอบหร อจะให ตะโกนตอบท นท แย งก น ตอบก ได เด กจะส งการบ านสายอย างไร ฯลฯ บ นท กกระบวนการ หร อข นตอนเหล าน ไว ในกระดาษบ นท กเร องละแผ นเพ อก นตนเอง ส บสน ซ งจะทำให เด กส บสนและไม เช อถ อคร การสอนข นตอนเหล าน เป นศ ลปะอย างหน งต องระม ดระว งว า จะสอนเม อไร สอนรวดเด ยวท งหมดหร อค อยๆ สอนท ละน อย จะทำ เอกสารแจกท งหมดหร อท ละเร อง ๒. เตร ยมกำหนดว น ย ควรให น กเร ยนร วมกำหนดว น ยท จะใช ในห องเร ยนโดยม เป าหมายเพ อประโยชน ของท กคนในช นเร ยน ค อ ม ความสงบเร ยบร อย ช วยให การเร ยนได ผลด ว น ยแต ละข อต องม การกำหนดมาตรการลงโทษผ ทำผ ดไว ด วย การลงโทษควรร นแรงข น หากน กเร ยนคนเด มทำผ ดซ ำรวมท งควรเตร ยมบ นท กการทำผ ด การ ประช มหาร อหล งม การทำผ ด และการส งเร องถ งสำน กงานคร ใหญ คร เลาแอนน ยกต วอย างคำพ ด (ส นทรพจน ) ของตนต อน กเร ยน เพ อกระต นความร บผ ดชอบความเคารพตนเองและผ อ น และบอกว า อาจม น กเร ยนบางคนห วเราะแต จะเป นการส งส ญญาณแก เด กว าเร องน คร เอาจร ง ๓. ทบทวนคำกล าวต กเต อนน กเร ยนท ทำผ ดว น ย กต กา สำค ญสำหร บคร ค อ ไม กล าววาจาท แสดงความโกรธเกร ยวต อเด ก คำกล าวต กเต อนต องแสดงความเมตตาและหว งด ต อเด ก แต ก ต อง เจ อความเด ดขาดจร งจ ง การเตร ยมถ อยคำไว จะช วยให คร พ ดได ด ข น ๔. ตรวจสอบต เส อผ า คร ต องม เส อผ าอย างน อย ๒-๓ ช ดท สวมสบายและน าด ต องเข าใจว าเด กจะต องด คร ท กว น ตลอดเวลา การท คร แต งต วน าด จ งช วยให เด กๆ ร ส กสบายใจแต ไม จำเป นท คร จะต องแต งต วเร ด นอกจากน นต องม รองเท าท สวมสบายเพราะ คร ต องย นมาก เด นมาก ๕. หาเพ อน หาม ตรท เป นเพ อนคร ห องใกล ๆ หร อท เป น ผ บร หารสำหร บช วยเหล อก นเวลาม น กเร ยนเกเร และเพ อปร กษาหร อ ช วยเหล อซ งก นและก นในเร องต างๆ ๖. ค ยก บเจ าหน าท สายสน บสน น เจ าหน าท สายสน บสน นจะ ช วยอำนวยความสะดวกด านต างๆ เช น โสตท ศน ปกรณ ห องสม ด ร กษาความปลอดภ ย คร ควรทำความร จ กและแสดงท าท เคารพ ให เก ยรต ให ความสำค ญ ๗. ตรวจห องเร ยน เพ อให ม นใจว าอย ในสภาพเร ยบร อย พร อมท จะร บเด กเข าเร ยนอย างสะดวกสบาย เป นท ร นรมย ๘. พ กผ อน ข นตอนส ดท ายค อพ กผ อน ทำใจให สงบสบาย เตร ยมต วพบ ล กๆ ท น าร ก 62 สอนนอกกรอบ : ย ทธว ธ จ บใจศ ษย เตร ยมทำการบ านเพ อการเป นคร 63

33 ผมจงใจเก บความมาให ครบท กข นตอนแม ไม ได เก บรายละเอ ยด มาท งหมด นำมาฝากคร เพ อศ ษย เพราะเห นว าว ธ ค ดและว ธ การของ คร เลาแอนน น สะท อนความเป นคร เพ อศ ษย อย างด ย ง และสะท อน จ ตใจท อย ก บความเป นจร งว าจะต องม เด กเกเร เด กจงใจแกล งหร อ ท าทายคร อย บ างเสมอ คร ต องเตร ยมพร อมเผช ญความท าทายน น ว จารณ พาน ช ๑๓ เม.ย. ๕๔ ทำส ปดาห แรก ให เป นส ปดาห แห งความประท บใจ (ท มา 64 สอนนอกกรอบ : ย ทธว ธ จ บใจศ ษย จ บความจาก Teaching Outside the Box : How to Grab Your Students by Their Brains เข ยนโดย LouAnne Johnson

34 หน งส อเล มน บทท ๔ ว าด วยว ธ ทำส ปดาห แรกให เป นส ปดาห แห งความประท บใจของน กเร ยนโดยท สภาพห องเร ยนในโรงเร ยน อเมร ก นอาจจะย งไม น ง ย งม น กเร ยนเข าออกและม เหต การณ รบกวน สมาธ ของน กเร ยนและคร บ อยๆ เร มว นแรกด วยรอยย ม ว นแรกควรเป นว นเบาๆ ในเร อง บทเร ยนว ชา แต เป นว นท น กเร ยนและคร ทำความร จ กก นโดยการท น กเร ยนได ลงม อทำก จกรรมเพ อจะได ม สมาธ ไม ถ กรบกวนจาก ความโกลาหลต างๆ เช น ให เข ยนนามบ ตรของตนเอง สำหร บต ดไว ท โต ะ คร เลาแอนน บอกว า ล กษณะต วหน งส อและลวดลายจะช วยให คร ร น ส ยหร อบ คล กของเด กแต ละคน นอกจากน นควรให น กเร ยน กรอกแบบสอบถาม ทำความร จ กก น บอกว าตน ชอบ/ไม ชอบ อะไรบ าง ตนม จ ดแข งจ ดอ อนอย างไร ม สไตล การเร ยนอย างไร การให กรอกแบบสอบถามช วยให น กเร ยนม ก จกรรมทำ เป ด โอกาสให คร ได ส งเกตหน าตาท าทางการแต งกาย ทรงผม บ คล ก ท าทาง ปฏ ส มพ นธ ก บผ อ น ฯลฯ และคำตอบจะบอกคร เก ยวก บ บ คล ก และสไตล การเร ยนของน กเร ยนแต ละคน ด งน น คร ต อง ออกแบบแบบสอบถามท ม ความหมาย ต อการช วยให คร ร จ กเด ก แต ละคนในม ต ท ล ก ในหน งส อม ต วอย างของแบบสอบถามและว ธ แปลผลด วย ท จร งการดำเน นการใน ๗ บ นท กก อนหน าน ก เพ อสร างความ ประท บใจแก ศ ษย และสร างแรงบ นดาลใจต อการเร ยนร ของศ ษย ท งส น หล งจากน นคร จ งกล าวต อนร บน กเร ยนส นๆ ตามในบ นท กท แล ว ท น ก ถ งตอนท คร จะเข าไปน งในห วใจศ ษย ด วยการสร างความ ประท บใจปนแปลกใจด วยการบอกว าน กเร ยนคงจะคาดหว งให คร กำหนดกต กาหร อข อบ งค บว าด วยเร องการทำผ ดในช นเร ยน แต คร ขอย งไม พ ดเร องน แล วคร เลาแอนน ก ฉายสไลด หร อคล ปภาพยนตร ส นๆ ท น าสนใจสำหร บเด กหร อฉายสถ ต เพ อช อกเด ก ในเร องท ม ผล ต ออนาคตของเด ก หร อเอาแบบฝ กห ดยากๆ มาให เด กลองทำเพ อ ท าทายและสร างแรงจ งใจในการเร ยน อาจแจกบทความท เก ยวข องก บว ชาท สอน ให เด กอ านและ เข ยนปฏ ก ร ยาของตนต อบทความน น ๑-๒ ย อหน า จะช วยให คร ร จ ก พ นฐานหลากหลายด านของน กเร ยนแต ละคน เช นความสามารถใน การอ าน และจ บใจความ อ ตราเร วในการอ าน ท กษะในการเข ยน บ คล ก ความม นใจท จะแสดงความค ดเห นของตน และความร วมม อ ก บคร ผมอ านตอนน แล วเก ดความร ส กว า คร เพ อศ ษย จะค ดหา เคร องช วยการสอน/เร ยนร จากส งท อย รอบต วอย ตลอดเวลาและนำมา 66 สอนนอกกรอบ : ย ทธว ธ จ บใจศ ษย เตร ยมทำการบ านเพ อการเป นคร 67